در این مقاله شرکت حسابداری تیوان قصد دارد شما خوبان را با قانون چک آشنا کند.
مبادله و تجارت در دنیای امروز به قدری گسترش یافته است که اقتصاد دنیا بدون آن دیگر نمی‌تواند ادامه دهد؛ اما همه داد و ستدها در دنیا مستلزم پرداخت هزینه است. در گذشته پرداخت‌ها کالا به کالا بود و بعد از آن طلا و پول جای آن را گرفت.
در دنیای امروز سیستم بانک‌داری ابزاری را در اختیار عموم قرار داده است که بتوانند پرداخت‌های خود را در تاریخ و به میزانی که نیاز دارند تعیین کنند.
چک برای همه اهالی کسب‌وکار و … به خوبی شناخته شده است، اما دانستن قانون چک برای استفاده کنندگان از آن الزامی است؛ به همین دلیل در ادامه همین مقاله قصد داریم تا قانون چک را به طور کامل توضیح دهیم.
چک چیست؟
تعریف عامیانه چک می‌گوید از طریق آن می‌توانید مبالغی را که در حساب خود دارید برداشت کنید یا برای دیگران حواله کنید. اما خوب تعریف قانونی آن در ماده ۳۱۰ تجارت به این شکل آمده است چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می‌کند.
اما به زبان ساده‌تر چک یک سند است که بانک برای تحویل پول و دیگر اعتبارات در دسترس صاحب حساب می‌گذارد؛ صاحب حساب می‌تواند از طریق چک وجوهی را به شخصیت‌های حقیقی و حقوقی دیگر انتقال دهد. گفتنی است که مالک حساب باید شرایط دریافت دسته چک را داشته باشد.
توجه داشته باشید که همیشه باید شخص ثالث یا همان جایی که چک بر او حواله شده است بانک باشد؛ در تعریف قانونی بالا شخص ثالث همان محال علیه است.
زیرا چک‌هایی که از طرف موسسات مالی و صندوق های قرض الحسنه صادر شود مانند قانون چک شامل پشتیبانی قانونی نمی‌شود.
انواع چک بانکی
چک‌ها در انواع مختلف توسط بانک‌ها برای صاحبان حساب‌ها صادر می‌شود که دارندگان کسب‌وکار با توجه به نیاز خود می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. لازم به ذکر است که قانون چک برای هرکدام از چک‌ها متفاوت است.
- چکی که توسط شخص صادر شود
- چکی که توسط بانک صادر شود
۱. چکی که به وسیله صاحب حساب صادر شود
چک‌هایی که توسط صاحب حساب صادر می‌شود به دو شکل است.
چک عادی
این نوع چک مرسوم‌ترین چک در بین صاحبان حساب‌ها است، که صاحب چک از موجودی که در حساب خود دارد در وجه یک شخص یا حامل مبلغی را صادر می‌کند.
چک تأیید شده
چک گواهی شده نام دیگر چک تأیید شده است؛ که تنها تفاوت آن با چک عادی تأیید پرداخت توسط بانک صادر کننده است.
یعنی اگر حتی در حساب شخص صادر کننده چک پولی نباشد، بانک پرداخت مبلغ چک را انجام می‌دهد.
۲. چک صادر شده توسط بانک
اما در قانون چک نوع دیگری از چک هم وجود دارد، که شخص صادر کننده آن نیست. در قانون تجارت بالا بودن امنیت پرداخت از اهمیت بالایی برخوردار است.
این دسته از چک‌ها دارای امنیت بالایی هستند و نقد شدن آن‌ها قطعی و تضمین شده است.
چک بین بانکی که رمزدار است
برای استفاده از این چک صاحب حساب باید به بانک درخواست صدور آن را بدهد. همان‌طور که از اسم این چک مشخص است به صورت رمزدار توسط بانک تهیه شده و برای بانک‌های دیگر صادر می‌شود.
گفتنی است فردی که چک در وجه او صادر شده نمی‌تواند مبلغ چک را به صورت نقد دریافت کند و باید مبلغ مورد نظر را به حساب خود در هر بانکی که می‌خواهد واریز کند؛ لازم به ذکر است حساب فرد گیرنده وجه درون چک ثبت می‌شود.
البته صدور این نوع چک در وجه حامل در قانون چک غیر ممکن است و شما نمی‌توانید این چک را به شخص دیگری واگذار کنید.
چک تضمین شده رمزدار
این چک به وسیله بانک و به درخواست صاحب حساب صادر می‌شود. در قانون چک فردی که چک تضمین شده را دریافت کرده است شامل تضمین دریافت وجه از بانک می‌شود.
حتی اگر موجودی حساب کافی هم نباشد بانک مبلغ مورد نظر را به دارنده چک پرداخت می‌کند.
تفاوت این چک با چک تأیید شده این است که صادر کننده آن بانک است در حالی که صادر کننده چک تأیید شده صاحب حساب است. در قانون تجارت برگشت چک تضمین شده رمزدار غیر ممکن است و مانند پول نقد به شمار می‌رود.
چک مسافرتی
نام دیگر آن تراول چک است که یک جایگزین مناسب برای پول نقد است. این چک توسط بانک صادر می‌شود و در همه شعب بانک یا توسط نمایندگان آن وصول می‌شود.
برگشت چک
فردی که چک را صادر می‌کند باید طبق تاریخ چک، مبلغ مورد نظر را در حساب بانکی خود داشته باشد.
در غیر این صورت چک برگشت می‌خورد که در قانون چک شامل مجازات می‌شود. در چنین شرایطی بانک چک را برگشت می‌زند و سند حسابداری برگشت چک را به دارنده چک می‌دهد. در موارد زیر می‌توانید عمل برگشت چک را انجام دهید.
- حساب خالی است یا این‌که مبلغ مورد نظر را ندارد.
- صاحب حساب دستور پرداخت نکردن وجه را به بانک داده باشد.
- چک به صورت اشتباه تنظیم شده باشد. یعنی مندرجات آن هم‌خوانی نداشته باشد، خط خوردگی داشته باشد و …
- چکی که از یک حساب مسدود صادر شده باشد وصول نمی‌شود.
برگشت چک شامل چه مجاراتی می‌شود؟
به چکی که برگشت خورده باشد بلا محل گفته می‌شود و طبق ماده ۷ قانون چک شامل جرایم زیر می‌شود.
- در صورتی که مبلغ چک کمتر از ۱۰ میلیون ریال باشد تا ۶ ماه حبس دارد.
- اگر مبلغ چک از ۱۰ میلیون ریال تا ۵۰ میلیون ریال باشد از ۶ ماه تا ۱ سال حبس در پی دارد.
- مبلغ چک بیشتر از ۵۰ میلیون ریال باشد از ۱ تا ۲ سال حبس و ۲ سال ممنوعیت از داشتن دسته چک است.
تبصره: توجه داشته باشید که این مجازات‌ها در صورتی اجرا می‌شوند که اثبات شود، برگشت چک بابت کسب مال نامشروع نبوده است.
در غیر این صورت قانون چک مجازات بیشتری را برای صادر کننده چک بلامحل در نظر گرفته است.
تعاریف دیگر در قانون چک
بارها شده است که اصطلاحاتی را در امور بانکی و به خصوص قانون چک شنیده‌ایم که معنی و کاربرد آن‌ها را نمی‌دانیم. در ادامه تعدادی از آن‌ها را برای شما عنوان می‌کنیم.
۱. حقیقی بودن یا حقوقی بودن صادر کننده چک یعنی چه؟
در صورتی که شخص حقیقی صادر کننده چک باشد قابل تعقیب است.
اما در صورتی که صادر کننده چک حقوقی باشد یعنی شخص نیست و شخص حقوقی صادرکننده قابل تعقیب و مجازات کیفری نیست و باید از راه‌های توقیف اموال اقدام به وصول چک کنید.
به عنوان مثال افراد عادی شخص حقیقی و در صورتی که یک شرکت صادر کننده چک باشد شخص حقوقی گفته می‌شود.
۲. تطابق امضا چیست؟
امضاء فرد صادر کننده چک با امضاء او در بانک تطابق داده می‌شود و در صورتی که دو امضاء تطابق نداشته باشد چک وصول نمی‌شود.
۳. اعتبار چک تا چه میزان است؟
در صورتی که چک صادر شده تا ۶ ماه بعد از تاریخ آن به بانک برده نشود دیگر صادر کننده آن قابل پیگیری قانونی نیست.
۴. چک سفید امضا چیست؟
برخی از افراد اقدام به صدور چک سفید امضا می‌کنند. یعنی چک را امضا کرده و جای مبلغ را خالی می‌گذارند. قانون چک می‌گوید که این سند شامل کیفر نمی‌شود.
۵. چک در وجه حامل یعنی چه؟
یعنی هر کسی که دارنده چک باشد، صاحب آن محسوب می‌شود و می‌تواند اقدام به وصول آن کند.
اگر از مطالعه این مقاله رضایت داشته اید توصیه می کنیم مقاله دادرسی مالیاتی چیست را نیز مطالعه نمایید.
درصورت نیاز با شماره های 66913667-021 و 09127926849 در ساعات کاری تماس حاصل فرمایید یا از طریق واتساپ با شماره همراه ذکر شده در تماس باشید.
از همراهی و شکیبایی شما سپاسگزاریم.
