حسابداری پیمانکاری یکی از روش‌‌های خاص حسابداری است که به وسیله بستن قراردادهای پیمانی بین شرکت پیمانکاری و دولت به اجرا در می‌‌آید.
به بیان بهتر، عملیات و پروژههای عظیمی چون پروژههای نفتی، گازی، سدسازی، انتقال نیرو یا حتی پروژههای کشتی‌‌سازی و بنادر که توسط پیمانکاران آن‌ها اجرا میشود، یک بخش حسابرسی و مالی دارند که این خدمات به عنوان حسابداری و حسابرسی پیمانکاری به عهده شرکت‌‌های حسابداری واگذار میشود. همچنین پروژههای خصوصی دیگری نیز که به صورت پیمانکاری انجام میگیرد، قسمت حسابداری مربوط به خود را دارند.
با این اوصاف، شرکت مورد نظر را که عهده‌‌دار انجام عملیات است، میتوان شرکت پیمانکاری قلمداد کرد.
روش واگذاری وظایف و عقد قراردادهای پیمانی از طریق مناقصه‌‌های عمومی یا خصوصی است که شروع به کار شرکت پس از برنده شدن در مناقصه ممکن خواهد بود.
در این مقاله قصد داریم حسابداری پیمانکاری و جزئیات آن را بررسی کنیم.
ارکان پیمانکاری
عملیات پیمانی شامل سه رکن اصلی است که به صورت زیر تبیین می‌‌شوند.
کارفرما
کارفرما شخص حقیقی یا حقوقی است که اجرای عملیات پیمانی و بینابینی را به پیمانکار واگذار میکند و امضا کننده یک طرف قرار داد است.
پیمانکار
پیمانکار نیز میتواند شخصی حقیقی یا حقوقی باشد و طرف دیگر قرارداد است اما این بار وظیفه او اجرای عملیات و به پایان رساندن بخشهای آن است.
قرارداد
قرارداد بخش مهمی در حسابداری پیمانکاری است و نوعی تفاهم و توافق بین پیمانکار و کارفرما است که بندهای آن باعث ایجاد الزام و تعهد به انجام عملیات بین دو طرف پیمانکار و کارفرما میشود.
در این بین، رکن دیگری را هم میتوان به عنوان عناصر پیمانکاری در نظر گرفت و آن دستگاه نظارتی است.
وظیفه فرد یا افراد نظارتی که توسط خود کارفرما تعیین می‌‌شوند، نظارت روی انجام کارها براساس قرارداد و مفاد آن است و پیمانکار موظف است صورت کارهای انجام شده را به طور مرتب به بخش نظارتی گزارش کند.
وظایف حسابداری پیمانکاری و نحوه ثبت مخارج و هزینهها
در پروژههای پیمانی، خدمات حسابداری پیمانکاری از کلیدی‌‌ترین رکن‌‌های پیشبرد عملیات و محاسبه سود و زیان پیمانکار است. انجام دقیق هزینهها و ثبت و ضبط اسناد و مدارک مورد نیاز مالی، چیزی است که نشان می‌‌دهد پیمانکار در حال سودآوری است یا دچار زیان‌‌دهی شده است.
در حسابداری بازرگانی و مالی پروژه‌‌ها، سه نوع هزینه باید به طور دقیق در حین انجام عملیات ثبت شوند.
- هزینههای مستقیم: دستمزدها، هزینه خرید لوازم و مصالح و تجهیزات مورد نیاز
- هزینههای غیر مستقیم: هزینه تعمیرات، کارگاه‌‌ها یا سایر مواردی که به طور غیرمستقیم در پروژه دخیل بوده‌‌اند.
- هزینههای بی‌‌ارتباط: هزینه طراحی ماشین‌‌آلات خاص یا هزینه تحقیق و توسعه
انجام وظایف حسابداری پیمانکاری به دو روش زیر صورت میگیرد.
حسابداری براساس درصد پیشرفت کار
در این روش شرکتها به صورت مرحله‌‌ای و همزمان با پیشرفت کار سود و زیان خود را محاسبه کرده و در دفاتر مربوطه ثبت و ضبط میکنند.
ایراد این روش در آن است که در صورت تغییر در قیمت و هزینهها، محاسبه سود و زیان مراحل بعدی به مشکل بر خواهد خورد. مزیت این روش پیشبرد گام به گام و اطمینان از پای‌‌بند بودن کارفرما به تعهدات خود است.
حسابداری بعد از اتمام پروژه
در این روش حساب سود و زیان پس از انجام تمام یا قسمت اعظم پروژه بررسی میشود. ایراد آن در بار مالیاتی زیاد خواهد بود که ممکن است با محاسبه یک جای سود به پیمانکار تحمیل شود.
اما این روش حسابداری پیمانکاری مزیتی نیز دارد و آن نیاز نداشتن به انجام پیش‌بینی‌های پیچیده برای تغییر یا نوسان قیمت‌‌ها است.
قرارداد پیمانکاری و ضمانت‌‌نامه‌های مهم
در هر عملیات پیمانکاری، قراردادی مابین پیمانکار و کارفرما بسته میشود که طی آن برای انجام تعهدها ضمانت‌‌نامه‌هایی رد و بدل میشود.
تسلیم ضمانتنامه در مرحله انعقاد قرارداد پیمانی و پیشبرد پیمانکاری قسمت مهمی است که هر کدام از کارفرما یا پیمانکار برای اطمینان از انجام تعهدهای طرف مقابل، آن را مطالبه میکنند.
در این راستا، ضمانتنامه بانکی تعهدی است که پرداخت وجه توافق شده را در قبال انجام کامل یک کار، ضمانت میکند.
چند نمونه مهم از این ضمانت‌نامه‌ها به صورت زیر هستند.
- ضمانتنامه شرکت در مناقصه یا مزایده
- ضمانتنامه انجام تعهدات
- ضمانتنامه پیش‌پرداخت
- ضمانتنامه استرداد کسور وجه‌الضمان
- ضمانتنامه حسن انجام خرید
- ضمانتنامه گمرکی
- ضمانتنامه تعهد پرداخت
مدیریت هزینههای پیمانکاری
مهم‌ترین موضوعی که در شرایط پیمانی و حسابداری پیمانکاری مد نظر است کنترل پروژه‌‌ها و مدیریت مالی آن‌ها است چرا که مدیریت و حسابرسی صحیح، امکان تصمیم‌گیری درست را برای کارفرما یا پیمانکار فراهم خواهد کرد. مدیریت هزینهها شامل حذف یا تقلیل مواردی است که برای انجام و پیشبرد امور ضروری نیستند و اقدام به کنار گذاشتن آن‌ها، تأثیر زیادی روی عملکرد سازمان یا شرکت ندارد.
هزینههای گفته شده در قسمت‌های قبل مانند هزینه دستمزد و نیروی انسانی، جزء مواردی هستند که به طور مستقیم روی پروژه دخیل هستند اما هزینههای دیگری نیز وجود دارند که میتوان هزینههای امور اداری یا تحقیقات را بر شمرد و میتوان با تقلیل آن هزینه کلی پروژه را کمتر کرد.
تمامی این مبالغ را میتوان به نحو صحیحی مدیریت کرد که در صورت ثبت دفاتر موسسه حسابداری و گزارش به موقع آن امکان‌پذیر خواهد بود.
بیمه و مالیات در پیمانکاری
حسابداری پیمانکاری یکی از شاخه‌های حسابداری است که هزینهها یا در‌آمدهای بلند مدت در پروژههای پیمانکاری را بررسی میکند، بنابراین توجه به مبحث بیمه و مالیات و محاسبات مربوطه الزامی است.
حسابداری بلند مدت در استاندارد شماره ۹ به تحریر درآمده است و در مورد موضوع بیمه، ماده ۳۸ بیمه در مورد بیمه پیمانکاری تصویب شده است.
براساس این ماده از قانون تأمین اجتماعی، کارفرما موظف است میزان ۵ درصد ناخالص از هر صورت وضعیت را کسر و نزد خود نگه دارد. طبق این قانون ۵ درصد به علاوه آخرین قسط پیمانکار نزد کارفرما نگه داشته میشود تا زمانی که مفاصا حساب پیمانکار توسط تأمین اجتماعی صادر شود.
همچنین در مورد حق بیمه پیمانی که در حسابداری پیمانکاری مد نظر است، میتوان گفت موارد به شرح زیر است.
- این میزان در مورد قراردادهای پیمانکاری اجرایی در کل ۶ درصد ناخالص کارکرد و ۶ دهم درصد بیمه بیکاری است. از این حق بیمه ۱.۶ درصد سهم پیمانکار و ۵ درصد سهم کارفرما است.
- حق بیمه قراردادهای مشاوره‌ای ۱۴ درصد ناخالص کارکرد به علاوه ۱.۶ درصد بیمه بیکاری است. میزان ۳.۶ درصد سهم پیمانکار و ۱۲ درصد سهم کارفرما است.
مالیات تعیین شده در مورد عملیات پیمانکاری که به دو شکل خواهد بود، به صورت زیر است. جمع‌آوری اسناد و مدارک و صورت وضعیت‌های مالی مهم‌ترین بخش در موضوع مالیات پیمانکاری است.
مالیات مقطوع
مالیات مقطوع که باید مدارک آن در حسابداری پیمانکاری ثبت و ضبط شوند، از نوع تکلیفی است و در صورتی که مبلغ پیمان از ده میلیون ریال بیشتر باشد، کارفرماها، سازمان‌های دولتی، شهرداری‌ها، موسسه‌های عام‌المنفعه و شرکتها موظف هستند از محل پرداختی پیمانکاران مانند کار ساختمانی، تأسیسات فنی و… مقدار ۵.۵ درصد کسر و به حساب تعیین شده دارایی واریز کنند.
مالیات بر در‌آمد
این مالیات که در قانون مالیات‌های مستقیم به آن اشاره شده است و اسناد و مدارک آن توسط موسسه حسابداری و مالیاتی ثبت میشود، به دو جزء ۴ درصد قطعی و ۱.۵ درصد به عنوان پیش‌پرداخت مالیات پیمانکار تقسیم میشود.
همچنین در مورد مالیات‌ها در قرارداد پیمانی که باید در حسابداری پیمانکاری محاسبه شود، این مالیات تعلق گرفته در صورتی که قرارداد مورد نظر به صورت مشاوره‌ای باشد، میزان ۱۰ درصد خواهد بود.
درصورت نیاز با شماره های 66913667-021 و 09127926849 در ساعات کاری تماس حاصل فرمایید یا از طریق واتساپ با شماره همراه ذکر شده در تماس باشید.
از همراهی و شکیبایی شما سپاسگزاریم
